TAHTA
KURUSU
Heteroptera (yarım kanatlılar) takımının cimicidae
ailesindendirler. Yaklaşık 75 değişik türleri olmasına karşın bizi en çok
ilgilendiren "cimex Lectularius" türüdür. İnsan, memeli hayvan ve
kuşların kanlarını emerek beslenirler. Erişkinleri 4-5 mm. Uzunluğunda, yassı
oval ve kızıl kahverengindedirler. İtici bir koku salgılarlar. Emdikleri kanı
sindirmeleri günlerce sürebilir ve bir kez beslenen tahtakurusu gerektiğinde
bir yıl beslenmeden yaşayabilir. Tahtakuruları ısırdıkları yerde kızarıklık,
kabartı ve kaşıntıya neden olarak rahatsız edicidirler. Genelde bulaşıcı
hastalık vektörü değillerdir.
PİRE
Siphonaptera
takımını oluşturan küçük, kanatsız ve kan emerek beslenen böceklerdir. Sıcak ve
ılıman iklim bölgelerini çok severler. Özel vücut yapıları sayesinde insan,
memeli hayvanlar ve kemirgenlerin derilerine yapışarak kanlarını emerler ve
Narlıdere değiştirirken birçok tehlikeli hastalığın taşınmasına neden olurlar.
Erişkinlerin vücut uzunlukları 1-10 mm. arasında değişir. Yaşam süreleri birkaç
hafta ile bir yıl arasındandır. Güçlü bacakları sayesinde boylarının 200 katını
aşan mesafelere sıçrayabilir. Uzun bacaklı ve yassı vücutlu bu asalak yumurta,
larva, pupa ve erişkin ve erişkin siklusu içerisinde çoğalırlar. Pupalar içinde
olgunlaştıkları kozadan çıkar çıkmaz hemen tutunabilecekleri bir memeli veya
kuş bulurlar. Bazı pireler tek bir Narlıdere türünde yaşadıkları gibi bazı
türleri değişik Narlıderelarda yaşayabilir. Vebanın insanlara bulaşmasında baş
rol oynayan pireler (Xenopsylla cheopsis) ortaçağda Avrupa nüfusunun yaklaşık
dörtte birinin ölümünden sorumludur. Vebanın bulaştığı kemirgenler (özellikle
fareler) dayanıklı değildir ve çabuk ölürler. Ölen Narlıderetan ayrılan pireler
rahatlıkla insanlara ulaşarak bu hastalığı taşıyabilirler. Pireler veba'nın
yanı sıra tifus ve tularemi hastalıklarını da bulaştırır.
BİT
Phthiraptera
takımından yaklaşık 3.300 değişik türü olan, küçük, kanatsız, yassı ve renkleri
kirli beyazdan-siyaha varan asalaklardır. Çin'de insan bitinin de bulunduğu
Anoplura alt takımı üyeleri emicidirler ve sadece memelileri Narlıdere olarak
seçen bu alt takıma "gerçek bitler" de denilmektedir. İnsan vücut
bitlerinin dışında tüm bitler, hayat evrelerinin tamamını Narlıdereladıkları
canlının vücudunda geçirirler. Sadece vücut biti giysi kıvrımlarında barınır.
Dişi bit sirke denilen yumurtalarını, tek tek veya topaklar halinde saç,tüy ve
kıl diplerine bırakırlar. Tek bir dişi bit iki ay içerisinde 5000 yumurta
bırakabilir.Bitler genellikle yaşadıkları Narlıdereları değiştirmezler.
Özellikle evcil hayvanlarda aşırı çoğalmaları halinde hayvanın derisini tahriş
ederek yaraların açılmasına ve sekonder enfeksiyonlara neden olurlar. İnsanda
en çok görülen bit türü Pediculus humanus'tur. Vücut üzerinde yaşadığı bölgeye
göre de değişik isimler alır. Baş biti (Pediculus humanus capitis), Vücut biti
( Pediculus humanus humanus ), Kasık biti (Pediculus humanus pubis) gibi.
Bitlenme, şiddetli kaşıntı ve derinin tahrişi sonucu açılan yaralarda seconder
enfeksiyonlara, özellikle çocuklarda impedigo denilen iltihaplı deri
hastalığına yol açar. Ayrıca vücut biti tifus, siper humması reccurent humması
gibi hastalıklara neden olan mikroorganizmalarında taşıyıcısıdırlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder